بررسی تأثیر نوسانات نرخ ارز بر تجارت محصولات منتخب کشاورزی و تراز تجاری بخش کشاورزی

پدیده جهانی شدن اقتصاد و از بین رفتن مرزهای تجاری کشورها، به شدت در حال شکل گیری است و در آینده ای نه چندان دور، کشورها به سختی قادر خواهند بود خود را از این جریان کنار کشیده و تنها در حاشیه نظاره گر تحولات تجاری بین کشورها باشند. از اینرو می توان گفت که تجارت نقش مهمی در اقتصاد کشورها دارد. از میان عوامل تاثیرگذار بر تجارت خارجی، می توان به نرخ ارز اشاره کرد. گذشته از تأثیر و اهمیت نرخ ارز در اقتصاد و شرایط اقتصادی، نوسانات آن نیز تبعات خاص خود را داراست، اصولاً، با به هم خوردن ثبات نرخ واقعی ارز و نوسانات مکرر و نااطمینانی مستمر در مقدار واقعی نرخ ارز، روند سرمایه گذاری غیرمنطقی شده و تخصیص بهینه ی منابع امکان پذیر نخواهد بود. در این پژوهش با استفاده از اطلاعات سالیانه 1388-1340، اثرات نوسانات نرخ ارز بر تراز تجاری بخش کشاورزی و نیز بر عرضه ی صادرات سیب (به عنوان یک محصول صادراتی عمده بخش کشاورزی) و بر تقاضای واردات ذرت( به عنوان یک محصول وارداتی عمده بخش کشاورزی) مورد بررسی قرار می گیرد. بررسی روابط میان متغیرهای هر الگو، با استفاده از تحلیل همانباشتگی و تصحیح خطای برداری (vecm) صورت گرفته است. همچنین الگوی واریانس ناهمسانی شرطی اتورگرسیو تعمیم یافته (garch) نیز جهت مدل سازی نوسانات نرخ ارز استفاده شده است. پس از محاسبه نوسانات نرخ ارز ، رابطه تراز تجاری بخش کشاورزی، معادله عرضه صادرات سیب و تقاضای واردات ذرت مورد برازش قرار گرفتند. طبق رابطه برآورد شده برای عرضه صادرات سیب، نتایج حاکی از این امر است که نوسانات نرخ ارز تاثیر منفی و معنی دار بر عرضه ی صادرات سیب دارد. در رابطه تقاضای واردات ذرت نیز نوسانات نرخ ارز با ضریبی برابر 8.56 تاثیر منفی و معنی دار بر این رابطه داشته است لذا می توان گفت که افزایش نااطمینانی نرخ ارز باعث کاهش عرضه صادرات سیب و تقاضای واردات ذرت می گردد. با استناد به نتایج بدست آمده از رابطه تعادلی بلندمدت مربوط به تراز تجاری کل بخش، می توان گفت که ضریب مربوط به متغیر نرخ ارز معنی دار بوده و با افزایش یک درصدی نرخ ارز، تراز تجاری به اندازه 42/2% افزایش می یابد. به عبارتی با تضعیف پول ملی، تراز تجاری بخش کشاورزی بهبود می یابد. همچنین در مورد تاثیر نوسانات نرخ ارز بر تراز تجاری، نتایج بدین صورت است که بی ثباتی نرخ ارز به طور منفی و با ضریبی برابر 88/3- بر تراز تجاری بخش کشاورزی اثرگذار است. ضریب برآورد شده برای متغیر نرخ ارز در تابع عرضه صادرات سیب، مثبت و معنی دار بوده و برابر 5/2 می باشد به عبارتی می توان گفت که افزایش یک درصدی نرخ ارز واقعی، موجب افزایش 5/2 درصدی عرضه ی صادرات سیب خواهد شد. در مورد تاثیر نرخ ارز بر تقاضای واردات ذرت نیز نتایج حاکی از این است که با افزایش یک درصدی نرخ ارز واقعی، واردات ذرت به مقدار 68/1 درصد کاهش می یابد.